พระคาถาพัน

พระคาถาพัน

เมื่อเริ่มเทศน์กัณฑ์ใหม่ประชาชนก็จะลุกขึ้นไปติดเงินกัณฑ์เทศน์และจุดเทียนบูชาพระคาถา

คาถาพัน คือ ชื่อเรียกการสวดพระคาถาเวสสันดรชาดกเป็นภาษาบาลีของพระสงฆ์
ซึ่งมีทั้งหมด 1,000 พระคาถา ซึ่งมักจะสวด "คาถาพัน" ก่อนการเทศน์มหาชาติน่ะนะคะ
ซึ่งเนื้อเรื่องและความหมายของทั้งคาถาพันและเทศน์มหาชาตินั้น
ก็คงเป็นเนื้อเรื่องเดียวกัน คือ พระเวสสันดรชาดกนั้นเอง เพียงแต่ในการเทศน์ฯนั้นประชาชนทั่วไปสามารถเข้าใจได้โดยง่ายค่ะ
ไม่มีความรู้ด้านภาษาบาลีก็สามารถฟังและอนุโมทนาตามพระชาติต่างๆ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในการบำเพ็ญทศบารมีได้ค่ะ
ยังความปีติยินดีมาสู่ผู้ที่ได้รับฟังเป็นอย่างมากค่ะ

ซึ่งงานเทศน์มหาชาตินี้ นิยมทำกันหลังออกพรรษาพ้นหน้ากฐินไปแล้วอาจทำในวันขึ้น8 ค่ำกลางเดือน 12
หรือในวันแรม 8 ค่ำก็ได้ ซึ่งในช่วงนี้น้ำเริ่มลดและข้าวปลาอาหารกำลังอุดมสมบูรณ์
จึงพร้อมใจกันทำบุญทำทานและเล่นสนุกสนานรื่นเริง อย่างในนิราศเดือนของ “นายมี”
ที่ยกมาข้างต้นก็กล่าวถึงพิธีเทศน์มหาชาติซึ่งจัดขึ้นในช่วงเดือน 12
แต่ในภาคอีสานนั้นนิยมทำกันใสเดือน 4 เรียกว่า งานบุญพระเวส
ซึ่งเป็นช่วงที่เสร็จจาการทำบุญลานเอาข้าวเข้ายุ้ง ในภาคกลางบางท้องถิ่นทำกันในเดือน 5 ต่อเดือน 6 ก็มี

งานเทศน์มหาชาตินั้นจะทำในกาลพิเศษจะทำในเดือนไหนก็ได้ไม่จำกัดฤดูกาล
โดยมากเพื่อเป็นการหาเงินเข้าวัด บางแห่งอาจทำในเดือน 10

มีเรื่องเล่าในหนังสือเทศน์มาลัยหมื่นมาลัยแสน ว่าครั้งหนึ่งพระมาลัยเถระได้ขึ้นไปไหว้พระธาตุเกษแก้วจุฬามณีบน
สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ได้ไปพบปะสนทนากับพระศรีอารียเมตตรัยผู้ที่จะมาเป็น พระพุทธเจ้า ในอนาคต
เมื่อพระศรีอาริยเมตตรัย ได้สั่งความมากับพระมาลัยเถระว่าถ้ามนุษย์อยากจะพบศาสนาของ พระองค์ จะต้องปฏิบัติตน ดังนี้
   1. จงอย่า ฆ่า ตี บิดา มารดา และสมณพราหมณาจารย์
   2. จงอย่าทำร้ายพระพุทธเจ้า และยุยงให้สงฆ์แตกกัน
   3. ให้ตั้งใจฟังเทศน์เรื่องพระเวสสันดรให้จบในวันเดียว

คำว่า เทศน์คาถาพัน หมายถึง
การเทศน์คาถาเวสสันดรชาดกทั้ง 1,000 บทนั้นติดต่อกันรวดเดียวจบ
ซึ่งมีจำนวนพระคาถา 1,000 พระคาถาดังนี้ค่ะ.

1. ทศพร 19 คาถา
2. หิมพานต์ 134 คาถา
3. ทานกัณฑ์ 209 คาถา
4. วนปเวสน์ 57 คาถา
5. ชูชก 79 คาถา
6. จุลพน 35 คาถา
7. มหาพน 80 คาถา
8. กุมาร 101 คาถา
9. มัทรี 90 คาถา
10. สักกบรรพ 43 คาถา
11. มหาราช 69 คาถา
12. ฉกษัตริย์ 36 คาถา
13. นครกัณฑ์ 48 คาถา

รวม 1,000 คาถา เป็นธรรมเนียมถือกันมาแต่โบราณว่า
การเทศน์คาถาพันต้องระวังมิให้ผิดพลาดหรือตกหล่น จะเป็นบาปหนัก.
การบูชากัณฑ์ก็ถือว่า ต้องใช้เครื่องบูชาเท่าจำนวนคาถา
เครื่องบูชากัณฑ์นิยมใช้ ธง 5 สี ธูป เทียน ดอกบัว ทุกอย่างจำนวนอย่างละ 1,000
ในบางครั้งมีการ เทศน์คาถาหมื่น คือ นิมนต์พระ 10 รูป เทศน์คาถาพันพร้อมกัน.
และถ้านิมนต์พระ 100 รูป เทศน์คาถาพัน ก็เรียกว่า เทศน์คาถาแสน.

--------------------------